کمپین #نمیخریم
کمپین #نمیخریم با نخریدن کالاهایی از قبیل ماشین و سکه توسط علی کریمی فوتبالیست محبوب کشورمان با پستی که در صفحه‌ی اینستاگرام گذاشت شروع شد. نظرات موافق و مخالف بسیاری درمورد کارایی یا شکست این کمپین به صورت متن‌های چند خطی و یا پست‌های یک روزه در قسمت استوری اینستاگرام نوشته شد. به ظاهر این کمپین قصد دارد با کاهش دادن تقاضا از طریق همیاری مردم، طبق نظریه‌ی تقاضا در اقتصاد به کاهش قیمت کالا برسد. با تشریح این موارد در ادامه نظرم را در مورد حرکت این کمپین نوشته‌ام.
نظریه‌ی تقاضا چه می گوید؟
تعریف تقاضا: تقاضا مقدار کالایی است که در یک دوره معین و با یک قیمت مشخص، مصرف‌کنندگان از بازار درخواست می‌کنند.قانون تقاضا: قانون تقاضا بیان می‌کند که با تغییر قیمت یک کالا مقدار تقاضای آن کالا در خلاف جهت تغییر قیمت، تغییر خواهد کرد و همواره قیمت یک متغیر مستقل و مقدار تقاضا یک متغیر وابسته می‌باشد. همان طور که در شکل زیر نشان داده شده است با افزایش قیمت میزان تقاضای کالا کمتر خواهد شد و با ارزان‌تر شدن کالا تقاضا برای مصرف آن کالا بیشتر خواهد شد یا به عبارتی نمودار تقاضا نزولی است.
عوامل موثر بر تقاضا:
با توجه به تعاریف بالا تقاضا فقط از قیمت تاثیر می‌گیرد اما در حقیقت اینگونه نیست و تعریف بالا مدلی ساده شده است و عوامل متعددی که برخی از آنها در ادامه آورده شده است هم بر میزان تقاضا تاثیر می‌گذارند.
- درآمد مصرف کننده: تاثیر این متغیر در قسمت چپ شکل زیر به سه بخش کالای عادی، کالای پست و کالاهای مستقل از درآمد تقسیم شده است. برای مثال در در بخش کالای عادی با افزایش درآمد تقاضا برای گوشت و مسافرت هم بیشتر خواهد شد و رابطه‌ی مستقیم بین درآمد و تقاضا وجود دارد. برای کالاهای پست با افزایش درآمد سطح تقاضا پایین خواهد آمد و افرادی که از اتوبوس استفاده می‌کردند با افزایش درآمد به سمت سفر با هواپیما و قطار خواهد رفت و تقاضای آنها برای اتوبوس کاهش پیدا خواهد کرد. به همین طریق افراد با افزایش درآمد سویا را از سبد مصرفی حذف کرده و گوشت را جایگزین آن می‌کنند. کالاهای مستقل از درآمد بدون وابستگی به درآمد همیشه تقاضا دارند. به هر حال نمی‌شود نان و نمک نخورد!
- قیمت کالای جانشین و قیمت کالای مکمل: در قسمت سمت راست شکل بالا دیده می‌شود که گوشت گاو و گوسفند جانشین یکدیگر هستند و در صورتی که یکی ازین دو تغییر قیمتی زیادی داشته باشد آنگاه تقاضا به سمت استفاده از کالای جانشین سوق پیدا می‌کند. طبیعتا با افزایش قیمت گوشت گوسفند تقاضای مردم برای گوشت گوسفندی کاهش و برای گوشت گاو و حتی مرغ افزایش پیدا می‌کند. چای و قند هم مکمل همدیگر هستند زیرا با هم مصرف می‌شوند و افزایش تقاضا برای چای باعث مصرف بیشتر قند خواهد شد. دندان پزشک و وسایل دندان‌پزشکی، چاپگر و جوهر چاپ مثال‌هایی دیگر برای کالاهای مکمل هستند.
- جمعیت یا تعداد مصرف کننده: با افزایش جمعیت میزان تقاضا هم بیشتر خواهد شد و بالعکس.
- تبلیغات تجاری: تبلیغات باعث افزایش تقاضای محصول می‌شود.
- انتظارات قیمتی مصرف کننده: انتظارات مصرف کننده نسبت به قیمت آینده‌ی کالا بر روی تقاضا تاثیر مستقیم دارد.
- سلیقه یا ترجیح مصرف کننده: در این حالت سلیقه و ترجیحات مصرف کننده با شرایط یا مُد و اثرات تبلیغات و تشریفات به مصرف بیشتر تغییر می کند.
در جدول زیر متغیر‌های بیشتری در تابع تقاضا معرفی شده‌اند.
تغییر مقدار تقاضا و تغییر تقاضا:
تغییر مقدار تقاضا زمانی رخ می‌دهد که فقط قیمت خود کالا تغییر می‌کند و با توجه به شکل زیر تغییر مقدار تقاضا با حرکت بر روی نمودار از نقطهی A به نقطهی B مشخص می‌شود. ولی تغییر تقاضا زمانی رخ می‌دهد که عاملی غیر از خود کالا تغییر می‌کند. تمامی شش مورد نام برده شده در بالا باعث تغییر تقاضا خواهد شد ولی تغییر قیمت باعث تغییر مقدار تقاضا خواهد شد.
تغییر تقاضا را با انتقال نمودار به سمت چپ و راست نمایش می‌دهیم که در قیمت ثابت میزان تقاضا تغییر خواهد کرد.در تغییر تقاضا در همان سطح قیمت قبلی مقدار کمتر یا بیشتری از یک کالا مصرف می‌شود. برای مثال با افزایش جمعیت و بدون تغییر قیمت کالا میزان تقاضا افزایش خواهد یافت.
نمودار تقاضا دارای سه حالت خاص می‌باشد. در حالت اول شیب نمودار بی‌نهایت است و نمودار یک خط عمودی خواهد بود و بدین معنی است که با تغییر قیمت میزان تقاضا تفاوتی نمی‌کند. داروی انسولین کالایی است که هر چه قیمت آن تغییر کند تقاضا ثابت می‌ماند چون مصرف کنندگان مجبور به خرید با هر قیمتی هستند.
حالت دوم شیب نمودار صفر است و در هر میزان تقاضایی قیمت تغییر نخواهد کرد. در این مورد بازار در رقابت کامل است و هیچ کس نمی‌تواند قیمتی بالاتر برای محصولاتش اعلام کند زیرا محصول گران فروش نخواهد داشت. به صورت طبیعی بازار رقابت کامل فقط در ایده آل بودن شرایط اتفاق می‌افتد. (چون حالت ایده‌آل نداریم پس بازار رقابت کامل هم نداریم) اما دولت بدون در نظر گرفتن میزان عرضه و تقاضا با وضع قوانین خاصی می‌تواند تمام فروشندگان را ملزم به فروش در قیمت خاصی کند.
در حالت سوم منحنی تقاضا صعودی می‌شود! یعنی هر چه قیمت زیاد شود باز هم خریدار برای آن محصول پیدا می‌شوند. این موضوع در دو حالت پیش می‌آید.
- کالاهای لوکس یا گیفن: کالاهای لوکس به کالاهایی گفته می شود که جنبه تجملاتی داشته و جزو کالاهای ضروری برای عموم مردم محسوب نمی شوند. میزان تقاضا برای کالاهای لوکس زمانی افزایش پیدا می کند که میزان درآمد افراد افزایش پیدا می کند.
- در مواردی که انتظارات تورمی مستمر برای مصرف کننده وجود دارد: یعنی مصرف کننده با خود می‌گوید اگر امروز نخرم فردا گرانتر باید بخرم! پس هر روزی که قیمت افزایش پیدا کند افراد بیشتری برای خرید هجوم می آورند.
حالا کاهش تقاضا پیش بینی شده بر اثر کمپین #من_نمیخرم را در نظر بگیرید. به نظر می‌رسد که در بازار حال حاضر ایران انتظارات تورمی مستمر برای مصرف کننده وجود دارد و برای مثال در مورد خودرو وجود این تفکر که اگر امروز نخریم ماه بعد گرانتر خواهد شد یا اگر امروز نخریم ماه بعد همین را هم نمیشه خرید! باعث می‌شود که این کمپین کمی رنگ ببازد. در واقع به نظر می‌رسد حتی با گران شدن تقاضا کاهش نمی یابد و شیب تابع تقاضا صعودی است و انتظارات مستمر تورمی در کشور باعث این رفتار مصرف کننده شده است.
در ادامه خواهم نوشت…
این موضوع را از نظر روانشناسی اقتصاد و مطالعه‌ی رفتار مصرف کننده نیز می‌توان بررسی کرد که در پست دیگری به صورت جداگانه در این باره خواهم نوشت.
نظر شما در مورد کمپین #من_نمیخرم چیست؟ آیا کمپین #من_نمی خرم می تواند درمانی برای گرانی های اخیر در برخی از کالاها باشد؟ آیا راه حل دیگری در ذهنتان وجود دارد تا آن را با ما و دیگر مخاطبین به اشتراک بگذارید؟
آخرین نظرات ثبت شده